Η ζήτηση για νερό, τρόφιμα, ενέργεια, εδάφη και ορυκτά/μεταλλεύματα θα συνεχίσει να αυξάνεται σημαντικά, κυρίως εξαιτίας της συνεχούς αυξανόμενης αγοραστικής δύναμης μιας μεσαίας τάξης που αυξάνεται σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι δυσκολίες στην κάλυψη της ζήτησης αναμένεται να επιδεινωθούν περαιτέρω εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, καθιστώντας τους φυσικούς πόρους όλο και πιο σπάνιους και πιο ακριβούς1.
Πρώτες ύλες
Τα τελευταία 50 χρόνια ο παγκόσμιος πληθυσμός διπλασιάστηκε, το ΑΕΠ έχει δεκαπλασιαστεί και η γεωργική και βιομηχανική παραγωγή έχουν επίσης αυξηθεί, με αποτέλεσμα η γη από το 1970, να παρουσιάζει αυτό που λέμε οικολογικό έλλειμμα. Το 2019, η Μη Κυβερνητική Οργάνωση Global Footprint Network προειδοποιούσε για την υπερκατανάλωση όλων των φυσικών πόρων που μπορούσε να ανανεώσει ο πλανήτης εκείνη τη χρονιά. «Η ανθρωπότητα καταναλώνει το τρέχον διάστημα τους πόρους του πλανήτη 1,75 φορές ταχύτερα» από τις δυνατότητες των οικοσυστημάτων να τους ανανεώνουν, υπογράμμιζε η ΜΚΟ, θέτοντας σε κίνδυνο τη μελλοντική δυνατότητά του να αναγεννά πόρους.
Ενέργεια
Η κατανάλωση ορυκτών καυσίμων σύμφωνα με την WWF διπλασιάζεται ανησυχητικά ανά εικοσαετία, δεδομένου ότι τα επίπεδά τους είναι επικίνδυνα χαμηλά. Αυτή η δραματική αύξηση της χρήσης των μη ανανεώσιμων φυσικών πόρων θα εντείνει την κλιματική αλλαγή, την αύξηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, τη μείωση της βιοποικιλότητας και τελικά θα οδηγήσει στην εξάντληση των φυσικών πόρων, προκαλώντας ανησυχητική έλλειψη κρίσιμων υλικών όπως τα ορυκτά, τα μέταλλα και τα ορυκτά καύσιμα, των οποίων τα αποθέματα είναι πεπερασμένα, προειδοποιεί έκθεση της Διεθνούς Επιτροπής Πόρων του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον.
Η τάση αναμένεται να κορυφωθεί, καθώς οι αναδυόμενες οικονομίες θα συνεχίσουν να αναπτύσσονται και να καταναλώνουν περισσότερο. Η χρήση πολύ περισσότερων υλικών ανά μονάδα του ΑΕΠ θα αυξήσει την πίεση στο περιβάλλον για κάθε μονάδα της οικονομικής δραστηριότητας. Αυτή η αυξανόμενη ζήτηση για τα υλικά ενδεχομένως να συμβάλει σε τοπικές συγκρούσεις, όπως αυτές που παρατηρήθηκαν σε περιοχές όπου η εξόρυξη ανταγωνίζεται με τη γεωργία και την αστική ανάπτυξη. Η παγκόσμια δυναμικότητα από όλες τις ανανεώσιμες τεχνολογίες αυξάνεται σημαντικά και οι πολιτικές υποστήριξης εξακολουθούν να εξαπλώνονται σε όλο τον κόσμο.
Εάν επιδιωχθούν όλες οι οικονομικά βιώσιμες λύσεις για τη βελτίωση της αποδοτικότητας των ανανεώσιμων πηγών, η συνολική ζήτηση ενέργειας θα μπορούσε να διατηρηθεί στο σημερινό επίπεδο για την επόμενη εικοσαετία. Το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα μπορούσε να αυξηθεί σε πάνω από 40% έως το 2040, από 25% σήμερα1.
Υδάτινοι πόροι: Νερό
Οι συνδυασμένες επιπτώσεις της αύξησης των δημογραφικών ανισορροπιών, του αυξανόμενου καταναλωτισμού και της συνεχιζόμενης αστικοποίησης θα αυξήσουν εκθετικά τη ζήτηση για νερό, ενώ η προσφορά θα γίνεται πιο ασταθής και αβέβαιη. Η μείωση των διαθέσιμων πόρων νερού από την υπεράρδευση επιφέρει επιπλέον αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Σήμερα υπολογίζεται πως σχεδόν το 70% του συνόλου των υδάτινων πόρων παγκοσμίως που αντλούνται από επίγειους και υπόγειους ταμιευτήρες, δαπανάται για την άρδευση καλλιεργειών, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην Ελλάδα φτάνει το 80-85%2.
Ένα μεγάλο μέρος των υδάτων αυτών χάνεται από διαρροές των δικτύων άρδευσης, ενώ ένα εξίσου μεγάλο μέρος σπαταλάται λόγω κακών πρακτικών άρδευσης και έλλειψης προγραμματισμού. Το ποσοστό του αρδευτικού νερού που δαπανάται σε διαρροές δικτύων και υπεράρδευση, κυμαίνεται από 40-60% ανάλογα με την περιοχή. Η όλη κατάσταση αντιμετωπίζεται συνολικά με σύγχρονες και καινοτόμες επιστημονικές μεθόδους και εργαλεία, για να αποτρέψει την επιπλέον επιβάρυνση του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα.
Τρόφιμα
Η αύξηση του πληθυσμού και του καταναλωτισμού αυξάνουν τη ζήτηση για τρόφιμα και επιδεινώνουν την πίεση στους κρίσιμους πόρους. Η ασφάλεια των τροφίμων και των υδάτων επιδεινώνεται περαιτέρω από την κλιματική αλλαγή και την περιβαλλοντική υποβάθμιση πέρα από τα αναμενόμενα πρότυπα, επηρεάζοντας τις τιμές των πρώτων υλών.
Οι Κύριες επιπτώσεις θα αφορούν τις παρακάτω θεματικές περιοχές:
- Αύξηση έρευνας για εναλλακτικές πρώτες ύλες
- Βελτίωση διαχείρισης των υδάτινων πόρων
και νέων προτύπων κατανάλωσης - Καλύτεροι / αποτελεσματικότεροι κανονισμοί που σχετίζονται με το περιβάλλον και τους πόρους
- Έμφαση στην κυκλική οικονομία
- Στρατηγική απεξάρτηση και αυτονομία
Υποσημειώσεις
1. https://knowledge4policy.ec.europa.eu/aggravating-resource-scarcity_en
2. ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ & ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΑΛΛΟΜΕΝΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ, ΤΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΩΝ, Περιφέρεια
Κεντρικής Μακεδονίας, Καινοτομία 2030
Διαβάστε όλη την Μελέτη
